2 kwietnia Unia Europejska obchodzi Europejski Dzień Homeopatii. Tymczasem w Polsce trwa dyskusja, w której adwersarze homeopatii skupiają się na podważaniu teorii pamięci wody i negowaniu całej dziedziny, gdyż nie jest znany mechanizm jej działania. W tym dniu chcę przedstawić jakie spojrzenie na homeopatię mają polscy lekarze, którzy stosują leki homeopatyczne w codziennej praktyce.
Dlaczego lekarz powinien znać zasady leczenia homeopatycznego?
Zawód lekarza to powołanie, którego najwyższym nakazem jest dobro pacjenta. Ponieważ homeopatia cieszy się coraz większym zaufaniem i zainteresowaniem społeczeństwa, lekarze powinni mieć dostateczną wiedzę dotyczącą leczenia homeopatycznego, by móc w pełni nadzorować proces terapeutyczny. Każdy lekarz powinien poznać zasady stosowania homeopatii, chociażby po to, aby być w stanie wytłumaczyć pacjentowi dlaczego w jego przypadku homeopatię można zastosować albo wręcz zastosować jej nie wolno.
W sytuacji otwartych granic w Zjednoczonej Europie, polski lekarz łatwo może znaleźć się w sytuacji, gdy trafia do niego pacjent leczony homeopatycznie poza granicami kraju np. we Francji, gdzie stosowanie leków homeopatycznych w ciągu swojego życia deklaruje 4 na 10 pacjentów. Lekarz powinien kierować się wtedy wiedzą uzyskaną na kursach poświęconych zastosowaniu leków homeopatycznych, a nie opierać się na zasłyszanych uprzedzeniach.
Jeśli lekarz odrzuci a priori leki homeopatyczne, pacjent poszuka pomocy gdzie indziej, najczęściej u osoby bez wiedzy medycznej. Może to skutkować zbyt późnym włączeniem leków alopatycznych lub irracjonalnymi decyzjami zastąpienia standardowego leczenia onkologicznego lekami homeopatycznymi. Uważamy, że z punktu widzenia dobra pacjenta korzystniejsza jest sytuacja, w której lekarz prowadzący może zaproponować szerokie spektrum leczenia i może odpowiedzieć na pytania pacjenta dotyczące zastosowania leków homeopatycznych w danym przypadku, niż sytuacja, w której lekarz ucina dyskusję nie zagłębiając się w przekonania kierujące pacjentem.
Leki homeopatyczne na wszystko?
Leki homeopatyczne, jak każdy inny środek leczniczy, mają swoje wskazania i ograniczenia. Istnieje wiele badań klinicznych i obserwacji świadczących o skuteczności leków homeopatycznych w leczeniu różnego rodzaju schorzeń – zarówno w stanach ostrych, jak i przewlekłych. Homeopatia daje dobre efekty terapeutyczne m.in. w leczeniu grypy, alergii oraz infekcji górnych dróg oddechowych, biegunki u dzieci, nawracających zapaleń pęcherza moczowego czy niektórych dolegliwości ginekologicznych. Leki homeopatyczne stosowane są z dobrym skutkiem również w stanach niepokoju związanych z codziennym stresem, zaburzeniach ze strony układu pokarmowego, w leczeniu dolegliwości reumatycznych czy bólach pourazowych. Jednak w stanach zagrożenia życia (m.in. zawał serca mięśniowego, ostry atak astmy oskrzelowej, ciężka infekcja lub sepsa) oraz zaawansowanych chorobach wyniszczających (m.in. choroby nowotworowe, cukrzyca) homeopatia nie znajduje zastosowania jako podstawowa forma leczenia. Leki homeopatyczne w takich przypadkach mogą być stosowane jako uzupełnienie leczenia podstawowego a także dla łagodzenia działań ubocznych takich leków jak sterydy i antybiotyki, które są nieraz niezbędne w takich wskazaniach jak na przykład ostre stany bakteryjne. Homeopatyczne środki lecznicze są także wysoce skuteczne w zmniejszeniu dolegliwości związanych z chemioterapią (nudności i wymioty) i radioterapią (zapalenie skóry).
Badania w homeopatii
Chociaż do tej pory nie został poznany mechanizm działania leków homeopatycznych, ich skuteczność została udowodniona w badaniach klinicznych oraz obserwacyjnych. Do końca 2007 roku przeprowadzono 134 badania kliniczne, w których wykazano działanie tych leków, na poziomie wyższym niż efekt placebo. Metaanaliza Shanga opublikowana w czasopiśmie The Lancet w 2005 roku, na którą powołują się przeciwnicy homeopatii, została w grudniu 2008 roku podważona w analizie przeprowadzonej przez dwóch badaczy R. Lüdtkego i A.L.B. Rutena (R. Lüdtke, A.L.B. Ruten. Wnioski dotyczące skuteczności homeopatii są w znacznym stopniu zależne od grupy analizowanych badań; Journal of Clinical Epidemiology 61 (2008): 1197-1204). Wynika z niej, że sposób doboru badań przez Shanga miał znaczący wpływ na wynik całej metaanalizy. Przeważającym na niekorzyść homeopatii było uwzględnienie badania nad skutecznością leków homeopatycznych w zapobieganiu bólom mięśniowym u 400 zdrowych biegaczy długodystansowych. W codziennej praktyce, w tym wskazaniu nie stosuje się leków homeopatycznych, a wynik tego badania – ze względu na dużą liczbę pacjentów – zaważył na końcowej ocenie metaanalizy. Ponadto symulacja innego doboru tych badań wykazała w sposób zdecydowany skuteczność leków homeopatycznych. Potwierdził to na swojej konferencji w Warszawie dr Peter Fisher – dyrektor medyczny ds. badań naukowych Królewskiego Szpitala Homeopatycznego w Londynie, nota bene osobisty lekarz Królowej Elżbiety II.
Pozostaję do Państwa dyspozycji w przypadku pytań.
Ewa Wojciechowska
Prezes Polskiego Towarzystwa Homeopatii Klinicznej